PUBLIKACJE

Wydane z inicjatywy Fundacji im. prof. Bronisława Geremka eseje trzech rumuńskich intelektualistów Andrei Pleşu, Gabriel Liiceanu i Horia-Roman Patapievici w zbiorze zatytułowanym "Ogłupiająca idea", Wydawnictwo Akademickie Dialog, Tłumaczenie i przedmowa - Bogumił Luft. Publikacja współfinansowana przez College of Europe w Natolinie ze środków programu Erasmus+.

"Bronisław Geremek domagał się niegdyś zjednoczenia europejskiej pamięci. My, wschodni Europejczycy, nosimy w sobie tę właśnie wrażliwość. Autorzy tej książki napisali ją w oparciu o konstatację, że podział europejskiej pamięci jest niemożliwym do uniknięcia skutkiem niewypracowania wspólnej pamięci".

Wydane z inicjatywy Fundacji im. prof. Bronisława Geremka zbiór tekstów Bronisława Geremka "Skuteczność i racja stanu. Z teki ministra spraw zagranicznych", Wydawnictwo Akademickie Dialog, opr. Jacek Głażewski. Publikacja współfinansowana przez College of Europe w Natolinie ze środków programu Erasmus+.

Teksty składające się na ten tom pochodzą z lat 1998-2000 i należą do spuścizny ówczesnego ministra spraw zagranicznych Rp - Bronisława Geremka. Są wśród nich wystąpienie na forum Sejmu RP, przemówienia i inne teksty okolicznościowe, wywiady udzielane prasie polskiej i zagranicznej.

  Bronisław Geremek - Rozmowy polskie 1988-2008

„Podstawą stylu uprawiania polityki przez Bronisława Geremka było przekonanie o logice wyboru fundamentalnych wartości – wyboru podyktowanego racją odpowiedzialnie podjętej refleksji, która z kolei obejmuje długie pasma skutków działań politycznych a nie ich krótkotrwałe i koniunkturalne odpowiedniki. Istotą takiego podejścia byłoby chyba istnienie pewnej wizji politycznej, stanowiącej praktyczne umocowanie owych wartości w realnym świecie. Bronisław Geremek nie był politykiem anachronicznym, w swych działaniach starał się po prostu odnosić do kanonu myśli politycznej, dla której impulsem była perspektywa moralna. Wydaje się również, że w jakimś sensie współtworzył ów kanon”. (fragment Wstępu)

 Ludwig Melhorn - Europejski duch oporu

„Był naszym wielkim przyjacielem. Ta przyjaźń przeszła trudne próby (...). Zawsze uderzała mnie Jego wielka skromność oraz głębia, z jaką pojmował swoją postawę chrześcijanina. Był zawsze człowiekiem wewnętrznie wolnym. Był życzliwy i przyjazny ludziom.”  Tadeusz Mazowiecki o Ludwigu Mehlhornie (2011)

Ludwig Mehlhorn (1950-2011) był jedną z najwybitniejszych postaci polsko-niemieckiego sąsiedztwa i opozycji demokratycznej w NRD. Choć urodził się po II wojnie światowej, to świadomość odpowiedzialności za nazistowskie zbrodnie, popełnione w imieniu Niemców na Polakach i innych narodach, miała decydujący wpływ na jego zaangażowanie polityczne. W swoich pismach nakreślił własną postawę wobec obchodzenia się z nazistowską przeszłością Niemiec. Ale „niemiecka wina” nie pozostała jedynie kategorią teoretyczną – Mehlhorn połączył ją z historyczną odpowiedzialnością i zorientowanym na przyszłość działaniem, dawał wyraz solidarności z polskim sąsiadem, odczuwał głęboką radość w doświadczaniu polskiej kultury. Był ewangelickim chrześcijaninem i opozycjonistą, potępiającym socjalizm w wydaniu NRD. Szukał świadectwa prawdy w obliczu kłamstw  komunistycznej propagandy. Głos Ludwiga Mehlhorna wpłynął na relacje pomiędzy naszymi narodami. Idee polskiej opozycji demokratycznej i polskie wizje Europy niestrudzenie przenosił do Niemiec. Zebrane w niniejszym tomie eseje są nie tylko świadectwem dotychczasowego dialogu między Polakami i Niemcami, lecz stanowią także drogowskaz na przyszłość.

Stephan Bickhardt, Annemarie Franke, Basil Kerski

Bernard Guetta - Jak zostałem Europejczykiem

Nie wiem, czy mamy jeszcze na to czas. Być może pojednanie Europejczyków z Europą jest już niemożliwe, tak bardzo bowiem jej polityka jest uboga, a instytucje przestarzałe, ale ja nie zgadzam się z tym stanem rzeczy i nie mam zamiaru opuszczać rąk. Taki właśnie jest cel tej książki. Choćby nie wiem jak bardzo żałosny był stan Unii, jestem przekonany, że jej narody miałyby wszystko do stracenia, gdyby teraz powróciły do narodowych granic i dawnej waluty. Moim najgłębszym przeświadczeniem jest to, że mogą one jedynie zyskać, jeśli przestaną utożsamiać ambicje z rozgoryczeniem i jeśli będą starać się potwierdzać jedność, zamiast odwracać się od niej tylko dlatego, że jest to trudne, że Unia nie działa tak, jak powinna i że na tej drodze jest tak wiele przeszkód. 

(…) w imię pewnego sposobu postrzegania świata, a także ze względu na to, co dane mi było przeżyć, występuję w obronie europejskiej ambicji. Bronić będę tej sprawy nie tylko jako analityk zajmujący się międzynarodowym układem sił, ale również i przede wszystkim jako człowiek, który dorastał zaraz po wojnie i jednocześnie jako świadek tak wielu historycznych przemian uznawanych za niewyobrażalne, że zdążyłem się już nauczyć, iż nic nie jest niemożliwe, jeśli się tego naprawdę chce.

Tymi właśnie przemyśleniami chciałbym się z wami podzielić i opowiedzieć o tej drodze, która już ponad ćwierć wieku temu, w momencie upadku muru berlińskiego, uczyniła ze mnie Europejczyka, który żarliwie pragnie nie dopuścić do tego, aby nasz kontynent zaczął się cofać; chciałbym dążyć do wzmacniania jego narodów, budując, wbrew i na przekór wszystkiemu, ich polityczną jedność.

Bernard Guetta

Rob Riemen - Wieczny powrót faszyzmu

Geert Wilders i jego ruch są prototypem współczesnego faszyzmu. A tym samym nie stanowią oni niczego innego niż logicznej politycznej konsekwencji społeczeństwa, za które wszyscy jesteśmy odpowiedzialni. Ten dzisiejszy faszyzm ponownie jest skutkiem partii politycznych wypierających się swojego własnego dorobku ideowego, intelektualistów uprawiających wygodny nihilizm, uniwersytetów niegodnych tej nazwy, chciwości świata biznesu i mass mediów, które wolą być brzuchomówcą niż krytycznym lustrem dla narodu. To skorumpowane elity kultywują duchową pustkę, w której faszyzm znowu może stać się wielki.

Profesor to nie obelga, Alfabet Bronisława Geremka

W hasłach tej swoistej „Encyklopedii Bronisława Geremka” można odnaleźć nie tylko spostrzeżenia autora dotyczące życia uczonego, aktywnego działacza politycznego, patrioty, ciężko doświadczanego czasami, w których przyszło mu żyć, lecz również bogaty materiał skłaniający do refleksji i dalszych rozważań nad własnym życiem. Ten zbiór przemyśleń, obserwacji, sądów stanowi potwierdzenie formuły zawartej w tytule Alfabetu: „Profesor to nie obelga". W przypadku Bronisława Geremka „profesor” to synonim najlepszego wzoru człowieczeństwa.

Henryk Samsonowicz, fragment Słowa wstępnego

István Bibó - Eseje polityczne

István Bibó bywa określany jako wybitny, a nawet wielki, myśliciel społeczny i polityczny. Pisma jego ukazywały się w USA, Francji, Niemczech i kilku innych krajach. (...) Wielka rola, jaką odgrywał w pierwszych latach powojennych, ranga jego ówczesnych dokonań intelektualnych, legendarna postawa niezłomnego męża stanu z 1956 roku i represje, jakich za to doświadczył ze strony komunistycznego reżimu, sprawiły, że dla węgierskiej opozycji demokratycznej stał się jednym z najwyższych i przez nikogo nie kwestionowanych autorytetów. Pozycję tę ugruntowało węgierskie wydanie jego dzieł. W latach osiemdziesiątych, na progu transformacji ustrojowej, jawił się jako wzór intelektualisty i polityka. Czynnikiem skupiającym wokół Bibó całą opozycję ówczesną był wspólny przeciwnik: komunistyczny aparat partyjny i państwowy ze swym zapleczem biurokratycznym i ideologicznym. Wszak Bibó był od najmłodszych lat zdeklarowanym przeciwnikiem wszelkich totalizmów ze szczególnym uwzględnieniem marksistowsko-leninowskiego totalizmu komunistycznego. Można się niekiedy spotkać z opinią, że był też głównym ideologiem węgierskiego przewrotu ustrojowego… (ze wstępu tłumacza)

Bronisław Geremek - Nasza Europa

Bronisław Geremek był wybitnym historykiem i wybitnym politykiem niepodległej Polski. Zasiadając w Parlamencie Europejskim, odgrywał istotną rolę w polityce Unii. Te dokonania nie tłumaczą jednak, jak sądzę, poruszenia, jakie jego śmierć wywołała w Europie; hołdów, które składano, niezależnie od kolorów politycznych i ideowych, jego pamięci. Oczywiście, jak w przypadku zgonu każdej ważnej postaci międzynarodowej, hołdy były gestem czynionym wobec jego ojczyzny. Oznaczały: wyrażamy szacunek dla waszego kraju, uczestniczymy w waszej żałobie. Ale też hołdy Europy i nie tylko Europy wynikały z niezwykłego połączenia różnych przymiotów i cech osobistych, które czyniły z Geremka postać wybitną i zarazem dla Europy symboliczną. Bronisław Geremek, jak żaden inny polityk europejski, był w pełnym tego słowa znaczeniu Europejczykiem początku naszego wieku. Nie kwestionując historycznych zasług wielu wybitnych postaci z Polski i innych krajów regionu, tylko Geremek mógł być w pełni utożsamiany z ideą europejską po obu stronach historycznego, europejskiego podziału.

Aleksander Smolar, fragment Wstępu

Bronisław Geremek - Głos w Europie

Głos w Europie to polskie tłumaczenie książki „Une Voix en Europe”, wydanej przez Fundację Jeana Monneta na rzecz Europy w Lozannie – to swoisty hołd dla zmarłego tragicznie w 2008 roku Bronisława Geremka. Obok niepublikowanych dotychczas w Polsce ostatnich przemówień Profesora i wywiadów z nim, przynosi garść wspomnień, napisanych przez najbliższych przyjaciół i współpracowników Geremka. Wyłania się z tych tekstów postać wielowymiarowa – wykładowca, badacz średniowiecza, opozycjonista, polityk, europejski mąż stanu – i, mimo przedwczesnej śmierci, spełniona (choć Profesor do końca żałował dwóch nie napisanych książek: jednej na temat średniowiecznych traktatów o grze w szachy, drugiej o trędowatych w średniowieczu). „Głos w Europie” to pozycja obowiązkowa dla wszystkich, którym głosu Geremka – w Polsce i w Europie – brakuje.

Vaclav Havel - Obywatel kultury

Roland Jahn - My konformiści. Przeżyć w NRD.

Juan Carlos Vidal - Geremek/Vidal. Rozmowy

Rafał Lemkin - Rządy państw Osi w okupowanej Europie

Tytuł Rządy państw Osi w okupowanej Europie nie oddaje należycie treści dzieła. Ma on raczej techniczny charakter, bo też znaczna część książki jest dokonaną z benedyktyńską starannością dokumentacją zbrodni niemieckich w okupowanych krajach. Lemkin pierwszy ujawnił ich ogrom oraz „przemysłowy” charakter, choć nie miał jeszcze pełnej wiedzy na temat ich historycznie bezprecedensowej skali. 

Przełomowe znaczenie dzieła leży gdzie indziej, a mianowicie w identyfikacji i zdefiniowaniu problemu, który stał się jedną z plag ludzkości. Zjawisko to po raz pierwszy otrzymało swoją nazwę, która szybko przyjęła się w języku międzynarodowym – genocide, po polsku ludobójstwo, a jego istotę stanowi intencjonalne mordowanie, czyli fizyczne unicestwianie wielkich grup ludzi ze względu na ich odmienność lub tworzenie dla nich warunków, których trwanie przez dłuższy czas prowadzi do podobnego rezultatu.
ze Wstępu prof. dr. hab. Romana Kuźniara

Raport: Obok siebie, wzajemne postrzeganie się Polaków i Litwinów

Publikacja opisuje i komentuje wyniki badania wzajemnego postrzegania się Polaków i Litwinów przeprowadzonego przez Instytut Spraw Publicznych. To pierwsza tego typu i zakrojona na tak szeroką skalę analiza przeprowadzona w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Łączy bowiem nie tylko badania opinii publicznej ogółu dwóch społeczeństw, ale konfrontuje te oceny także z  poglądami  obu mniejszości narodowych – stawiając wszystkim grupom te same pytania. Dodatkowo uzupełnia je o wypowiedzi kręgów eksperckich. Zestawia dzięki temu odczucia społeczeństw z doniesieniami medialnymi, wypowiedziami przedstawicieli elit politycznych i eksperckich oraz stereotypami, wciąż obecnymi w dyskursie politycznym na temat obu państw i narodów. Publikacja przedstawia przez to dużą wartość poznawczą i naukową, poruszając tak bardzo obecnie aktualny temat relacji polsko-litewskich. Poszukuje odpowiedzi na pytanie, jak patrzą na siebie Polacy i Litwini i co z tego wynika dla przyszłości wzajemnych stosunków (z recenzji dr Renaty Mieńkowskiej-Norkiene).

Vaclav Havel - Zmieniać świat

"Zmieniać świat" to zbiór esejów, przemówień i artykułów autorstwa Vaclava Havla, w większości dotąd niepublikowanych. Zawiera teksty eseistyczne z lat 1985-2010, w których Vaclav Havel porusza najważniejsze zagadnienia polityki europejskiej i światowej, zastanawia się nad kondycją współczesnych społeczeństw i problemami świata. Wśród poruszonych tematów znalazły się m.in.: kryzys moralny, globalizacja, ekologia, urbanizacja, utrata zaufania społecznego, konflikty etniczne czy kulturowe. Większość tekstów tego tomu to przemówienia, pozostałe to teksty pisane dla kilku czeskich i zagranicznych periodyków.

Po raz pierwszy zostały zebrane w jednym tomie. Wyboru dokonał Andrzej Jagodziński - tłumacz, publicysta, redaktor, dyrektor Instytutu Polskiego w Pradze, a od 2010 r. - Instytutu Polskiego w Bratysławie.

(źródło opisu: Agora SA)

Vaclav Havel - Siła bezsilnych i inne eseje

Vaclav Havel, wybitny polityk, pisarz, intelektualista do tej pory nie doczekał się w Polsce żadnego wydanego oficjalnie wyboru swoich esejów. Liczne jego teksty sprzed 1989 roku ukazywały się w obiegu niezależnym, później były wielokrotnie omawiane, cytowane i analizowane, nigdy jednak nie wyszły w formie książkowej.

Książka pod tytułem „Siła bezsilnych i inne eseje” jest to obszerny wybór najważniejszych tekstów Vaclava Havla z lat 1969-2009, uporządkowanych chronologicznie w trzech rozdziałach:
Rozdział I: „Siła bezsilnych” (tu teksty historyczne z lat 1969-1989 wraz ze słynnym tytułowym esejem);
Rozdział II: „W stronę społeczeństwa obywatelskiego” (głównie przemówienia z lat 1990-2003);
Rozdział III: „Odpowiedzialność jako los” (teksty z lat 1990-2009, mówiące o roli moralności w polityce czy dylematach intelektualistów, którzy niespodziewanie dla siebie samych znaleźli się na szczytach władzy).

Wyboru tekstów dokonał Andrzej Jagodziński, tłumacz literatury czeskiej, publicysta, redaktor, dyrektor Instytutu Polskiego w Pradze, a od 2010 Instytutu Polskiego w Bratysławie.

(źródło opisu: Agora SA)

  Cykl wykładów "Polska czyli prowincja":