Konferencje i Debaty

Projekt pomyślany jako forma utrwalenia myśli politycznej prof. Bronisława Geremka na mapie europejskiej. Celem tych spotkań jest stworzenie stałego forum debaty na najważniejsze tematy dotyczące przyszłości Europy i jej polityki zagranicznej, podczas którego spotykają się wybitni intelektualiści, analitycy, przedstawiciele świata polityki, a także uczeni i przyjaciele prof. Geremka.

Wielokulturowość Europy – przekleństwo czy bogactwo?  

6 maja 2015 roku, w Pałacu na terenie Letniej Rezydencji Króla Stanisława Augusta odbyła się pierwsza debata z cyklu „Środy europejskie”.

Przygotowały ja wspólnie: Fundacja Centrum im. prof. Bronisława Geremka, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Le château des Lumières w Lunéville (Francja) oraz Fürst Pückler Park w Bad Muskau (Niemcy).

W dyskusji uczestniczyli:

Didier Francfort – historyk, dyrektor Instytutu Historii Kultury Europejskiej im. prof. Bronisława Geremka w Lunéville (IHCE, L’Institut d’Histoire Culturelle Européenne Bronisław Geremek).

Klara Geywitz – politolożka, deputowana do Landtagu Brandenburgii z ramienia SPD, członkini Zarządu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.

Halina Grzymała-Moszczyńska – psycholożka z Interdyscyplinarnego Studium nad Religiami i Kulturami Świata (UJ). Spotkanie poprowadził Marek Ostrowski (Tygodnik „Polityka”).

Paneliści zastanawiali się nad definicją europejskiej wielokulturowości, jej oceną, a także prognozą na przyszłość.

O kryzysie i przyszłości Europy (Wielka Klęska Europy) 

7 października 2015 odbyła się druga Środa Europejska organizowana wspólnie przez Muzeum Łazienki Królewskie oraz Fundację im. prof. Bronisława Geremka.

W Teatrze Królewskim w Starej Oranżerii odbył się pokaz filmu Annalisy Piras „Wielka Klęska Europy” oraz debata o kryzysie i przyszłości Europy inspirowana filmem. Była to pierwsza w Polsce projekcja filmu, który wywołał żywą debatę o przyszłości Europy.

Spotkania mające na celu przybliżenie oraz popularyzację dokonań prof. Rafała Lemkina – polskiego prawnika, żydowskiego pochodzenia, autora pojęcia „genocide”. Rafał Lemkin jest autorem Konwencji ONZ w sprawie Zapobiegania i Karania Zbrodni Ludobójstwa uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1948 roku.

W 1921 roku Rafał Lemkin jako student prawa na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie przeczytał informację prasową o procesie toczącym się w Berlinie. Sprawa dotyczyła zabójstwa Talata Paschy – osmańskiego ministra spraw wewnętrznych, współodpowiedzialnego za ludobójstwo Ormian, który został zastrzelony w roku 1921 przez ormiańskiego zamachowca w Berlinie.

Rafał Lemkin jako młody student prawa, nie mógł zrozumieć dlaczego Ormianin, który zabił osmańskiego ministra ma proces podczas gdy osoby odpowiedzialne za ludobójstwo Ormian nie były pociągnięte do odpowiedzialności. Krótka notka prasowa stała się punktem wyjścia do dyskusji wokół pojęcia suwerenności państwa skonfrontowanych z etycznym postulatem pociągnięcia państw do odpowiedzialności za popełnianie masowych zbrodni. Badania te oraz doświadczenie antysemityzmu oraz nazizmu w okupowanej Europie, doprowadziły Rafała Lemkina do sformułowania definicji ludobójstwa.

Mimo wybitnej roli jaką Rafał Lemkin odegrał w historii prawa międzynarodowego oraz historii powszechnej pozostaje on postacią praktycznie w Polsce nieznaną.
Cykl debat Fundacji stawia sobie za cel zmianę tej sytuacji. Debaty lemkinowskie nie ograniczają się do komentowania dorobku naukowego prof. Lemkina lecz próbują umieścić jego koncepcje i intelektualne dziedzictwo jako punkt wyjścia do debaty o współczesnym świecie.

Jest to sytuacja co najmniej zawstydzająca, że taka postać nie jest obecna w encyklopediach i kompendiach na temat prawa międzynarodowego. Życzyłbym sobie, aby w Polsce powstała monografia na jego temat – mówił prof. Adam Daniel Rotfeld na otwarciu pierwszej debaty.

„Pojęcie ludobójstwa w polityce międzynarodowej”

27 stycznia 2011 r. odbyła się I Debata Lemkinowska.

Debatą „Pojęcie ludobójstwa w polityce międzynarodowej. Przykłady Turcji i Rwandy” Fundacja Geremka zainaugurowała cykl spotkań poświęconych pamięci Rafała Lemkina, prawnika żydowskiego pochodzenia, twórcy terminu ludobójstwa w prawie międzynarodowym.

Paneliści:

Halil Berktay – historyk, intelektualista. Uniwersytet Sabanci w Istambule.

Marek Kornat – historyk, kierownik Zakładu Systemow Totalitarnych i Dziejow II Wojny Światowej w Instytucie Historii PAN w Warszawie oraz profesor na Wydziale Prawa i Administracji UKSW.

Assumpta Mugiraneza – psychosocjolożka, politolożka. Absolwentka paryskiego uniwersytetu – Paris VIII. Badaczka problematyki ludobójstwa.

Adam Daniel Rotfeld – profesor, były Minister Spraw Zagranicznych, Współprzewodniczący Polsko-Rosyjskiej Grupy ds. Trudnych.

Konstanty Gebert – (moderator) – reporter (m.in. z Jugosławii i Rwandy) i komentator „Gazety Wyborczej”, założyciel żydowskiego miesięcznika „Midrasz”.

„Co pozostało z prawa do interwencji humanitarnej?”

II Debata Lemkinowska poświęcona pamięci Rafała Lemkina.

Paneliści:

Konstanty Gebert – reporter (m.in. z Jugosławii i Rwandy) i komentator “Gazety Wyborczej”, założyciel żydowskiego miesięcznika “Midrasz”, autor dziesięciu książek, obecnie pracuje nad porównawczą analizą ludobójstw.

Chantal Delsol – profesor filozofii na Uniwersytecie Marne-la-Vallée, gdzie założyła Centrum badawcze im. Hannah Arendt. Autorka książek z zakresu filozofii politycznej, esejów oraz powieści. Dyrektorka ds. kolekcji w wydawnictwie CERF. Stała współpracowniczka dziennika le Figaro i Valeurs Actuelles.

Roman Kuźniar – profesor, doradca Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego ds. międzynarodowych. Przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Stosunków Międzynarodowych UW. Były dyrektor Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (2005-2007).

Wiktor Osiatyński – profesor prawa na Uniwersytecie Środkowoeuropejskim w Budapeszcie. Wykłada również na Uniwersytecie w Sienie, we Włoszech oraz na Uniwersytecie Connecticut w USA. Współdyrektor Centrum Badań nad Konstytucjonalizmem w Europie Wschodniej przy Szkole Prawa w Chicago (1991-1997). Autor książki „Prawa człowieka i ich granice”.

„Europa jako źródło cierpień”

5 marca 2015 roku w sali im. Samuela Bogumiła Lindego BUW odbyło się trzecie spotkanie z cyklu Debat Lemkinowskich, poświęconych zjawisku skrajnej prawicy w Europie. Po dyskusjach dotyczących obecności tego zjawiska w Europie Środkowej oraz Wschodniej, tym razem rozmawiano o wzroście nastrojów ksenofobicznych i skrajnie prawicowych w Europie Zachodniej.

„Etyka i odpowiedzialność w działaniach wielkich mocarstw”

16 maja 2011, Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego.

Goście debaty:

Konstanty Gebert – reporter (m.in. z Jugosławii i Rwandy), komentator „Gazety Wyborczej”, założyciel żydowskiego miesięcznika „Midrasz”, autor dziesięciu książek, obecnie pracuje nad porównawczą analizą ludobójstw. Polska.

Olga Bobrova – dziennikarka i reporterka moskiewskiej Nowej Gazety. Relacjonowała m.in. zamach terrorystyczny na szkołę w Biesłanie, wojnę rosyjsko-gruzińską w 2008 roku oraz niepokoje w Inguszetii w latach 2005-2009. W 2010 roku austriacki oddział organizacji Reporterzy bez Granic odznaczył ją nagrodą Freedom Press Award.

Adam Bodnar – doktor prawa, związany z Helsińską Fundacją Praw Człowieka, w której prowadzi Program Spraw Precedensowych oraz Program Obserwatorium Działalności CIA w Polsce; pełni również funkcję sekretarza zarządu; pracuje na stanowisku adiunkta w Zakładzie Praw Człowieka WPiA UW.

Amrit Singh – pracowniczka Programu Narodowego Bezpieczeństwa i Zwalczania Terroryzmu w ramach inicjatywy prawnej sieci Open Society Foundations w Nowym Jorku. Prowadzi szereg kampanii rzecznictwa interesów w sprawie naruszeń praw człowieka na całym świecie związanych z narodowym bezpieczeństwem. Współautorka książki Administration of Torture: A Documentary Record from Washington to Abu Ghraib and Beyond. Jest absolwentką prawa na Uniwersytecie w Yale oraz Uniwersytetów w Oxfordzie i Cambridge. USA.

„Komu potrzebna jest pomoc humanitarna”

29 maja 2012 r., w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego odbyła się debata „Komu potrzebna jest pomoc humanitarna?”, zorganizowana przez Fundację Centrum im. Profesora Bronisława Geremka oraz Polską Akcję Humanitarną.

W dyskusji udział wzięli:

Linda Polman – holenderska dziennikarka, reportażystka, autorka książki Karawana kryzysu. Za kulisami przemysłu pomocy humanitarnej.

Patrick de Saint-Exupéry – francuski dziennikarz, były korespondent „Le Figaro” w m.in. Liberii i Rwandzie.

Grzegorz Gruca – członek Zarządu Polskiej Akcji Humanitarnej, brał udział w zakładaniu misji zagranicznych PAH w Iraku, Afganistanie i na Sri Lance. Spotkanie prowadził

Konstanty Gebert – dziennikarz, komentator, publicysta, dyrektor warszawskiego biura Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych.

Język jest nie tylko narzędziem komunikowania się człowieka ze światem, ale również specyficzną forma bycia wobec świata – świadomym, ale też często nieuświadomionym horyzontem ludzkich doświadczeń, wyobrażeń, przekonań, lęków i tęsknot. Profesor Bronisław Geremek pisał: „Historyk średniowiecza ma zazwyczaj do czynienia z lakonicznymi zapisami wydarzeń, które dopiero „szkło i oko” uczonego lub też wyobraźnia artysty potrafi uczynić budulcem opowieści, nadając im koloryt czasu, wymiar ludzkich losów, więź przyczyny i skutku”. Ów koloryt czasu łączy się bez wątpienia z kolorytem stylu. Celem cyklu debat językowych jest refleksją nad procesem wielowymiarowego uwikłania języka w nurt współczesnego życia społecznego i politycznego.

14 czerwca 2010 r. Fundacja Centrum im. prof. Bronisława Geremka i Ośrodek Kultury Francuskiej przy UW otworzyły cykl debat publicznych Nowa Dekada, nowa Europa nawiązujących do priorytetów polskiej prezydencji w Unii Europejskiej.

Debata: „Czy europejska polityka bezpieczeństwa i obronności jest możliwa?” 

„Ku Europejskiej Wspólnocie Energetycznej XXI wieku?” 

Debata „Wolność słowa a język nienawiści”  

6 marca 2012 r., w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego odbyła się międzynarodowa debata „Wolność słowa a język nienawiści”, zorganizowana przez Centrum im. Profesora Bronisława Geremka, Fundację Friedricha Eberta oraz Stowarzyszenie Przeciwko Antysemityzmowi i Ksenofobii „Otwarta Rzeczpospolita”.

Udział wzięli:

Jacques Dewitte – filozof, pisarz, tłumacz m.in. prac Leszka Kołakowskiego. Autor licznych książek, który ostatnio opublikował Le Pouvoir de la langue et la liberté de l’esprit (2007), L’exception européenne, ces mérites qui nous distinguent (2008), Kołakowski. Le clivage de l’humanité (2011).

Elke Gryglewski – politolożka i amerykanistka (Ameryka Łacińska), pracowniczka naukowo-pedagogiczna miejsca pamięci i edukacji historycznej „Dom Konferencji w Wannsee”. Zajmuje się problematyką pamięci w społeczeństwach wielokulturowych.

Paula Sawicka – psycholożka, była nauczycielka akademicka, tłumaczka. W latach 70. i 80. związana z opozycja demokratyczną, w latach 90. zaangażowana w odbudowę społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, od 2004 r. kieruje Zarządem Stowarzyszenia Przeciwko Antysemityzmowi i Ksenofobii „Otwarta Rzeczpospolita”.

Dyskusję moderował Konstanty Gebert – dyrektor warszawskiego biura Europejskiej Rady Spraw zagranicznych (ECFR), reporter i komentator „Gazety Wyborczej”, założyciel żydowskiego miesięcznika „Midrasz”.

Cykl debat koncentruje się na zagadnieniach dotyczących przyszłości Europy. Pierwsze spotkanie poświęciliśmy wspólnej pamięci europejskiej – gdyż jak mawiał Bronisław Geremek – nie sposób budować Europy i tożsamości europejskiej bez porozumienia wokół historii. Druga debata która miała miejsce pod koniec czerwca, była próbą odpowiedzi na pytania związane z wyzwaniami społeczno-cywilizacyjnymi, takimi jak demografia i wielokulturowość. Cykl zamknie dyskusja nad miejscem Europy w światowym ładzie gospodarczym. Będziemy się zastanawiać jak budować konkurencyjność, w sposób, który nie będzie wykluczał i pozostawiał na marginesie dużych grup jej obywateli, a także szanując prawa mieszkańców krajów, z którymi prowadzimy wymianę ekonomiczną. Wstęp na debaty jest wolny dla wszystkich zainteresowanych.

Debata: „Wspólna pamięć europejska– mit czy rzeczywistość?” 

Goście debaty:

• Maciej Witucki – Prezes Francuskiej Izby Przemysłowo-Handlowej w Polsce, prezes Telekomunikacji Polskiej; przewodniczący Rady Programowej Polskiego Forum Obywatelskiego.
• Yaroslav Hrytsak – historyk, profesor na Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim,  Autor ponad 500 publikacji, w tym 8 książek. Wielokrotnie nagradzany, otrzymał wyróżnienie austriackiego Instytutu Regionu Dunaju i Europy Środkowej.
• Aleksander Smolar – politolog, prezes Fundacji im. Stefana Batorego, współzałożyciel i członek zarządu European Council on Foreign Relations oraz zastępcą przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu. 
• Paul Thibaud – filozof, eseista i dziennikarz; długoletni redaktor naczelny periodyku „Esprit”; stał na czele stowarzyszenia „Przyjaźń Judeo-Chrześcijańska”; publikuje m.in. w tygodniku „Marianne”; regularnie komentuje bieżącą politykę francuską na falach „France-culture”. 
• Jarosław Kurski (moderator) – zastępca redaktora naczelnego Gazety Wyborczej; w czasach PRL działał w opozycji demokratycznej. Autor pierwszej biografii Kuriera z Warszawy – „Jan Nowak-Jeziorański”, biografii Raymonda Arona „Pokój z widokiem na historię”, a także książki o Lechu Wałęsie „Wódz”.

Debata: „Kto się boi wielokulturowej Europy?” 

Debata odbyła się 27 czerwca 2011 i była drugą z serii Debat Europejskich organizowanych przez Centrum im. prof. Bronisława Geremka, Ośrodek Kultury Francuskiej UW oraz Francuską Izbę Przemysłowo-Handlową w Polsce. 

„Jaka Europa po kryzysie?”

17 listopada 2011 r., w redakcji tygodnika „Polityka” odbyła się III Debata Europejska współorganizowana przez Fundację Centrum im. Profesora Bronisława Geremka, Centre Civilisation Française/Ośrodek Kultury Francuskiej na Uniwersytecie Warszawskim oraz Francuską Izbę Przemysłowo-Handlową w Polsce. Dyskusja została poświęcona jednemu z najważniejszych wyzwań przed jakim stanął współczesny świat polityki, gospodarki i kultury: kryzysowi ekonomicznemu Europy.

Lajos Bokros – członek Parlamentu Europejskiego z grupy Europejskich Konserwatystów i Reformatorów, członek Komisji Budżetowej oraz Komisji Gospodarczej i Monetarnej PE; w latach 1991-1995 Minister Finansów Republiki Węgierskiej; wykładowca wielu europejskich uniwersytetów, m.in. Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Budapeszcie.

Stanisław Gomułka – główny ekonomista Business Center Club; doradca polskiego Ministerstwa Finansów oraz doradca Prezesa Narodowego Banku Polskiego; w latach 1989-1995 negocjował z Międzynarodowym Funduszem Walutowym sprawę programów makroekonomicznych dla Polski, zaś w latach 1990-1992 negocjował plan redukcji polskiego długu z Klubem Paryskim i Klubem Londyńskim.

Maciej Witucki – prezes Francuskiej Izby Przemysłowo-Handlowej w Polsce; prezes Telekomunikacji Polskiej; szef rady programowej Polskiego Forum Obywatelskiego oraz członek Rady Centrum im. Profesora Bronisława Geremka. Philippe Rusin – dyrektor Centre Civilisation Française/Ośrodka Kultury Francuskiej UW; ekonomista; pracownik naukowy Uniwersytetu Paris-VIII Vincennes Saint-Denis; współpracownik IUT w Tremblay-en-France, CNRS oraz CEFRES.

„Nowomowa a język poprawności polit.”

Jakie obszary debaty publicznej stają się najczęstszym polem walki i zawłaszczania języka oraz o tym jak język tworzy przekaz dyskutowali Michał Głowiński, Dominique Wolton i Joanna Nowicka. Spotkanie poprowadziła Agnieszka Graff.

Fundacja im. prof. Bronisława Geremka pierwsze spotkanie z cyklu debat „(O)cena polskiej transformacji”.

Waldemar Kuczyński – ekonomista. W 1980 roku członek Komisji Ekspertów przy Międzyzakładowym Komitecie Strajkowym (MKS). Minister Przekształceń Własnościowych w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. Główny doradca ekonomiczny premiera Jerzego Buzka. Publicysta, komentator życia politycznego.

Andrzej Leder – filozof. Kierownik Zespołu Badawczego Filozofii Kultury w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Autor książki Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej (2013).

David Ost – profesor nauk politycznych w Hobart and William Smith Colleges (USA). Od roku 1980 badacz „Solidarności”, procesu demokratyzacji i ruchu związkowego. Wykładał m.in. na Uniwersytecie Warszawskim. Autor książek Klęska Solidarności (2007) oraz Solidarność i polityka anypolityki (1990; wyd. polskie 2014). Dyskusję prowadziła

Karolina Wigura – socjolożka, dziennikarka. Członkini redakcji „Kultury Liberalnej”. Adiunktka w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, członkini Rady Programowej Kongresu Kobiet.

Konferencja: Arab Revolts – Two Years After

Konferencja: „My w Europie czy Europa bez nas”

24 listopada 2013 w Wilnie Fundacja im. prof. Bronisława Geremka wspólnie z Polsko-Litewskim Forum Współpracy i Dialogu im. Jerzego Giedroycia zorganizowała konferencję „My w Europie, czy Europa bez nas?” Konferencja odbyła się w gorącym okresie politycznym na cztery dni przed szczytem Partnerstwa Wschodniego, w okresie debat nad europejskimi perspektywami stojącymi przed Ukrainą.

Konferencja: Price of freedom Security in the globalized world

Debata z udziałem Alaina Touraine’a

Konferencja: Ukraine as a test for European Solidarity?

Konferencja: „China – Europe: New Quality of Relationships.” 

Konferencja: „Russia and the European Union” 

Konferencja: „Europe and the United States in Changing World.”

16-17 września 2010

Panel dyskusyjny: Igrzyska Wolności 2016 – „Muzułmanie w Europie„

Debata: „13.12.1981 w oczach Polaków i Francuzów„ 

Debata „Tajne więzienia CIA: zbrodnia stanu?”  

Debata „Za Żelazną Kurtyną”  

Pandemia, dezinformacja i Europa 

Konferencja „Pandemia, dezinformacja i Europa” odbyła się 24 czerwca 2020 r. Prezentacja raportu – Obraz Unii Europejskiej w trakcie pierwszych miesięcy pandemii COVID-19.

Organizatorzy: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Warszawie, Fundacja Centrum im. Prof. Bronisława Geremka, Polityka Insight Partner: Orange Polska.