Konferencje i Debaty

Projekt pomyślany jako forma utrwalenia myśli politycznej prof. Bronisława Geremka na mapie europejskiej. Celem tych spotkań jest stworzenie stałego forum debaty na najważniejsze tematy dotyczące przyszłości Europy i jej polityki zagranicznej, podczas którego spotykają się wybitni intelektualiści, analitycy, przedstawiciele świata polityki, a także uczeni i przyjaciele prof. Geremka.

Spotkania mające na celu przybliżenie oraz popularyzację dokonań prof. Rafała Lemkina – polskiego prawnika, żydowskiego pochodzenia, autora pojęcia „genocide”. Rafał Lemkin jest autorem Konwencji ONZ w sprawie Zapobiegania i Karania Zbrodni Ludobójstwa uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1948 roku.

W 1921 roku Rafał Lemkin jako student prawa na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie przeczytał informację prasową o procesie toczącym się w Berlinie. Sprawa dotyczyła zabójstwa Talata Paschy – osmańskiego ministra spraw wewnętrznych, współodpowiedzialnego za ludobójstwo Ormian, który został zastrzelony w roku 1921 przez ormiańskiego zamachowca w Berlinie.

Rafał Lemkin jako młody student prawa, nie mógł zrozumieć dlaczego Ormianin, który zabił osmańskiego ministra ma proces podczas gdy osoby odpowiedzialne za ludobójstwo Ormian nie były pociągnięte do odpowiedzialności. Krótka notka prasowa stała się punktem wyjścia do dyskusji wokół pojęcia suwerenności państwa skonfrontowanych z etycznym postulatem pociągnięcia państw do odpowiedzialności za popełnianie masowych zbrodni. Badania te oraz doświadczenie antysemityzmu oraz nazizmu w okupowanej Europie, doprowadziły Rafała Lemkina do sformułowania definicji ludobójstwa.

Mimo wybitnej roli jaką Rafał Lemkin odegrał w historii prawa międzynarodowego oraz historii powszechnej pozostaje on postacią praktycznie w Polsce nieznaną.
Cykl debat Fundacji stawia sobie za cel zmianę tej sytuacji. Debaty lemkinowskie nie ograniczają się do komentowania dorobku naukowego prof. Lemkina lecz próbują umieścić jego koncepcje i intelektualne dziedzictwo jako punkt wyjścia do debaty o współczesnym świecie.

Jest to sytuacja co najmniej zawstydzająca, że taka postać nie jest obecna w encyklopediach i kompendiach na temat prawa międzynarodowego. Życzyłbym sobie, aby w Polsce powstała monografia na jego temat – mówił prof. Adam Daniel Rotfeld na otwarciu pierwszej debaty.

Język jest nie tylko narzędziem komunikowania się człowieka ze światem, ale również specyficzną forma bycia wobec świata – świadomym, ale też często nieuświadomionym horyzontem ludzkich doświadczeń, wyobrażeń, przekonań, lęków i tęsknot. Profesor Bronisław Geremek pisał: „Historyk średniowiecza ma zazwyczaj do czynienia z lakonicznymi zapisami wydarzeń, które dopiero „szkło i oko” uczonego lub też wyobraźnia artysty potrafi uczynić budulcem opowieści, nadając im koloryt czasu, wymiar ludzkich losów, więź przyczyny i skutku”. Ów koloryt czasu łączy się bez wątpienia z kolorytem stylu. Celem cyklu debat językowych jest refleksją nad procesem wielowymiarowego uwikłania języka w nurt współczesnego życia społecznego i politycznego.

Cykl debat koncentruje się na zagadnieniach dotyczących przyszłości Europy. Pierwsze spotkanie poświęciliśmy wspólnej pamięci europejskiej – gdyż jak mawiał Bronisław Geremek – nie sposób budować Europy i tożsamości europejskiej bez porozumienia wokół historii. Druga debata która miała miejsce pod koniec czerwca, była próbą odpowiedzi na pytania związane z wyzwaniami społeczno-cywilizacyjnymi, takimi jak demografia i wielokulturowość. Cykl zamknie dyskusja nad miejscem Europy w światowym ładzie gospodarczym. Będziemy się zastanawiać jak budować konkurencyjność, w sposób, który nie będzie wykluczał i pozostawiał na marginesie dużych grup jej obywateli, a także szanując prawa mieszkańców krajów, z którymi prowadzimy wymianę ekonomiczną. Wstęp na debaty jest wolny dla wszystkich zainteresowanych.

Debata: „Wspólna pamięć europejska– mit czy rzeczywistość?” 

Goście debaty:

• Maciej Witucki – Prezes Francuskiej Izby Przemysłowo-Handlowej w Polsce, prezes Telekomunikacji Polskiej; przewodniczący Rady Programowej Polskiego Forum Obywatelskiego.
• Yaroslav Hrytsak – historyk, profesor na Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim,  Autor ponad 500 publikacji, w tym 8 książek. Wielokrotnie nagradzany, otrzymał wyróżnienie austriackiego Instytutu Regionu Dunaju i Europy Środkowej.
• Aleksander Smolar – politolog, prezes Fundacji im. Stefana Batorego, współzałożyciel i członek zarządu European Council on Foreign Relations oraz zastępcą przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu. 
• Paul Thibaud – filozof, eseista i dziennikarz; długoletni redaktor naczelny periodyku „Esprit”; stał na czele stowarzyszenia „Przyjaźń Judeo-Chrześcijańska”; publikuje m.in. w tygodniku „Marianne”; regularnie komentuje bieżącą politykę francuską na falach „France-culture”. 
• Jarosław Kurski (moderator) – zastępca redaktora naczelnego Gazety Wyborczej; w czasach PRL działał w opozycji demokratycznej. Autor pierwszej biografii Kuriera z Warszawy – „Jan Nowak-Jeziorański”, biografii Raymonda Arona „Pokój z widokiem na historię”, a także książki o Lechu Wałęsie „Wódz”.

Debata: „Kto się boi wielokulturowej Europy?” 

Debata odbyła się 27 czerwca 2011 i była drugą z serii Debat Europejskich organizowanych przez Centrum im. prof. Bronisława Geremka, Ośrodek Kultury Francuskiej UW oraz Francuską Izbę Przemysłowo-Handlową w Polsce.